Erabiltzailearen balorazioa: 5 / 5

Star ActiveStar ActiveStar ActiveStar ActiveStar Active
 
elkarrizketa    

Ekainaren hasieran, Literaturia egunetan, hainbat liburu aurkeztu ziren Larrabetzun. Egunez eguneko kroniketan, prentsaurrekoen berri eman genuen. Liburu horietako batzuk, opor egunetako gozagarri izan dira. Tartean, Tere Irastortzaren poema liburu berria, Eta orain badakit (Pamiela, 2011) izenekoa. Liburu materiala, "gorputzarekin bizia eta idatzia".

"Hamar urteko bizipenak dira hemen…". Horrela hasten da liburuko azken poema. Azken hamarkada honetan idatzi duzun poesiaren konpilazioa al da Eta orain badakit (Pamiela, 2011) liburua?

 
"Gorputzarekin
idatzita dago,
senarekin
idatzita dago"

Ez da hamar urteotako lanaren konpilazioa baina azken hamar urteotan idatzitako poema batzuk badaude. Azken poema liburua atera nuenetik, pentsatu izan dut akaso ez nintzela gai izango beste poema liburu bat ateratzeko.

Beraz, lan hau ez da orain dela hamar urte pentsatutako liburu bat. Denbora honetan idatzitako poema guztiak ez daude hemen, liburu honetarako egokitu ditudan poemak daude lan honetan, liburuaren harira egin ditudanak.

Nire poema liburu guztietan badago liburuaren kontzeptua, niretzat poema liburu batek behar du urrats bat.

elkarrizketa1  
"Poesia liburu
baten helburu
handienetako bat bada
mundua desetiketatzea"
 

Gabeziak lehen poesia liburua argitaratu zenuenetik hona, 30 urteko ibilbidea osatu duzu. Esperientziaren ahotsetik diozu, akaso, Eta orain badakit?

Nire izenburu gehienek adierazten dute poema liburu horretan egin nahi dudana edo adierazi nahi dudana. Lehen poema liburua zen Gabeziak, eta gabezia bada berez nire idazketaren metafora bat. Azken poema liburua Glosak, esanaz zetorrenaz izan zen, hor badago forma hausnarketa bat eta esatearekin eta ez esatearekin lotua dago.

Eta orain badakit ez da "orain ikasi dut". Azpian dagoena da "badakit, ez irakurri dudalako edo hala adierazi didatelako, senez badakit". Senarekin dauka lotura.

Esperientziaren ahotsa? Poesia liburu baten helburu handienetako bat behintzat bada mundua desetiketatzea. Mundua bereizten da modu askotara, jakintza ere bai. Etiketak gauzak esateko modu bat dira, baina niretzat poesia genero bezala parafraseatu ezina da. Baina borroka hori badago, zer da jakitea eta zergatik da orain, eta zergatik hori…

Liburu material bat dela esan zen liburuaren aurkezpenean. "Behatz puntetan, ahurretan, begietan, eskuetan, oinetan sentitzen dena dago poemen oinarrian". Zer da liburu material bat?

  liburuak12
  "Literaturari buruz egiten den irakurketan, behin ere ez da idazlearen nortasuna edo beharra kontuan hartzen"

Gorputzarekin bizia eta idatzia. Askotan gorputza eta arima bereizten dira. Emakumeok idazten badugu, badago nolabait esateko, gorputza eta erotismoa lotzeko joera. Emakumeak gorputza aipatzen badu, erotismoa irakurri behar zaio. Hor badago irakurketa eta idazketaren arteko aurreiritzi bat. Horregatik esan dut senarena ere, gorputzarekin idatzita dago, senarekin idatzita dago.

Azken poemen artean badago "Arnasak" diskorako idatzitakorik, norbere munduaren neurria da eskuak ematen duena eta begiek ematen dutena. Hori da gure neurria. Hizkuntza ez litzateke existituko muga batzuk ez balitu gorputzak.

Baina hizkuntza saiatzen da gorputzaren bidez igarrian zegoena deskubritzen. Gorputz bizia, gorputz enamoratua, gorputz gaixoa, gorputz jipoitua… Zentzu horretan da materiala.

"Gorputzari ikasitako sentipenak", goiburu hori ipini zuen Berriak, konforme al zaude?

Ez zitzaidan gaizki iruditu. Zaila da laburtzea izenburu batean, niri ere gehien kostatzen zaidana liburuei izenak bilatzea da. Zaila da, ez nago kontra.

Liburua irakurtzen ari nintzen bitartean, bitalista hitza etorri zitzaidan behin baino gehiagotan burura. Baina akaso zehatzagoa litzateke esatea bizitzari eta zoriontasunari buruzko hausnarketa poetikoa proposatu nahi diguzula, ezta?

Bai, askotan ematen du zoriontasuna dela gizakiok berezko daukagun bizi motor bat. Horregatik da bitalista, noski. Horrek ez du esan nahi poema liburu honetan tristura, pena eta negarrik ez dagoenik. Hor saiatzen naiz zoriontasuna, zoritxarra eta zorigabea bereizten. Zorigabea existitzen da baina behin zoriontasuna ezagutuz gero, zoritxarrak beste zentzu bat dauka. Zentzu horretan da zoriontasunari buruzko liburua.

elkarrizketa2  
"Aretxabaletan eta Donostian eskaini genituen emanaldiak oso hunkigarriak izan ziren"  

Batek esan zidan, "zoriontasunaz? Bai ausarta, ez?". Eta pentsatu nuen, ba igual izenburu ona da prentsa artikulu baterako, baina jendea hurbildu bezain beste urrun dezake. Oso markatuak dira hitz horiek, ez dira erabiltzen.

Aurkezpenean esan zenuen, gaiak ez direla berriak baina tonua dela aldatu dena. Estilo aldetik, hika eta zuka mintzo zara.

Nire lehen poema liburua idatzi nuenean, hitzaurrean jarri zuten beti zuka ari nintzela, nik berriz uste dut hizkuntzarik ez litzatekeela existituko ondokoa ez balego.

Baina esango nuke baita ere, pertsona bakoitzaren barruan beste pertsona asko bizi dela edo bizi daitekeela. Batzuen barruan norbera ere ez da kabitzen. Baina nik uste dut beste pertsona batzuen barruan bizi direla, sortu gaituztenak, sortu ditugunak, gure parekoak, maite ditugunak, gorroto ditugunak ere batzuetan… Gure ahotsa bada hori dena piztekoa. Alde horretatik ere, poema batean esaten dut ez dakit ni naizen ni, ala hi, ala zu, ala gu... Badakit horiek gabe ez nintzatekeela ni izango. Poesia edo gure bezalako generoak badira interpelatzeko generoak, beste bati deitzeko generoak…

Zure liburua amaitu zenuen garai berean, Karmele Igartuaren Itsaso kontra bat (Pamiela, 2011) liburuaren editore lanak egin behar izan zenituen. Zaila egin al zitzaizun bi lanak bereiztea?

Azken urteotan, Karmele nire irakurle ona izan da. Eta ni berea ere, uste dut. Hori luxua da. Karmeleren liburuaren editore lana nire liburua amaitu berritan egin nuen, eta asko kostatu zitzaidan horretara jartzea. Liburua idatzita utzi zuen Karmele Igartuak (2010eko abuztuan zendu zen Igartua). Baina Itsaso kontra bat ez da ganbara batean bilatutako liburu bat.Lagun baten liburua da.

  elkarrizketa3

Karmele Igartuaren itzala luzea da zure liburuan, ezta?

Karmelek nire poemak ezagutzen zituen eta nik ere bereak. Bere liburuaren edizioa egiterakoan ez naiz hain kontziente izan, ahaztu behar dituzu gauza batzuk edizio lana egiterakoan. Gero jabetu naiz horretan. Esan beharrik ez dago, gainera, geuretzat poesiaz aritzea eta geure poesia elkarrekin irakurtzea atsegin eta atseden aldi aparta izan dela. Beraz, berak niri bezala, neuk ere berari ere pasatzen nizkion nire poemak, eta bion artean irakurtzen genituen.

Eta Karmeleren poemetan, oso nabaria da zure estiloak bere idazteko moduan izan zuen eragina.

Berak beti aipatzen zuen, nire poema liburu bat oparitu ziola bere lagun batek, eta mesanochean zuela. Nire irakurle oso ona izan da, hori badakit hala dela.

Jose Angel Irigarayk ere esaten zidan, badagoela osagarritasun bat.

Karmelek hala ere, oso estilo propioa dauka. Idazle plastikoa da. Irudiak ikusten ditu, zentzu guztietan. Eta oso ahozkoa da, neurri batean. Ni ere liburu honetan oso ahozkoa naiz baina igual gehiago jo dut poema luzeetara, bakarrizketara, beste modu batera. Biok badugu ahozkotasuna baina nire ahozkotasuna eta berea diferenteak dira oso.

Idazle Eskolako zuzendaria zara. Gertutik jarraitzen duzu sormen literarioa, beraz. Nolako osasuna du euskal literaturak?

Iruditzen zait literaturari buruz egiten den irakurketan, behin ere ez dela idazlearen nortasuna edo beharra kontuan hartzen. Baizik eta gehiago irakurleak ditugun edo ez, zenbatek irakurtzen duten, zenbatek erosten duten liburua dendetan, zenbatek hartzen duten liburutegitik… Asko idazten da eta asko irakurtzen da. Best seller-ak edukitzeko publikorik ez dugu baina idazteko bai. Idazteko bai. Beste seller bat idatzi dezakegu, igual ez dugu irakurlegorik oraingoz, baina idazteko badaukagu jendea. Alde horretatik uste dut osasun ona dugula.

140 pertsona edo pasa dira gure Idazle Eskolatik. Idazten ikasi dutenek, Nobel saria jasoko al dute noizbait? Igual bai, igual ez. Baina askatu dira beren barruak idazterakoan? Bai. Badago hainbeste argitaletxe idazle horiei guztiei liburu bana argitaratzeko? Igual euren argitaletxe propioa sortu beharko dute idazle horietako batzuk.

Beste galdera batzuk dira horiek, baina uste dut idaztea oso osasungarria dela norberarentzat eta baita herri bezala ere. Badira nazioak Euskal Herria bezain txikiak, Uruguay adibidez, eta idazle onak dauzkate eta asko.

Eta gero, idazle eta irakurle arteko gertutasunari buruz, ba ez dakit zer esan. Nik ezagutu ditut nire irakurle batzuk, bat Karmele, baina ez ditut askoz gehiago ezagutzen. Jendea oso gutxitan ausartzen da esatera, hau edo beste.

Baina irakurle klubak, esate baterako, irakurlea idazlearengana gerturatzeko baliagarri izan dira, ezta?

Idazle Eskolatik pasa diren ikasle askok beren irakurle klubak dituzte, denak ez dira ezagunak, baina hementxe Goierrin adibidez, Seguran bada bat, Lazkaon ere badago beste bat... Hori nik uste dut oso gauza interesantea eta inportantea dela. Hori bada literatur zaletasuna sozializatzeko bide bat.

"Eta orain badakit - Itsaso kontra bat" emanaldia eskaini zenuten udaberrian. Itziar Gomez poeta, Idazle Eskolako kide Izaskun Etxeberria, Aitor Furundarena soinu jotzailea, Iñaki Telleria perkusio jolea eta Garikoitz Mendizabal txistularia izan zenituen alboan. Jarraipenik izango al du emanaldi horrek, ala ez?

Nik uste dut jarraipena izango duela. Jendeak esango du. Bi horietan jende asko etorri zen eta oso esperientzia positiboa izan zen. Idazle Eskolatik horrelako asko egin ditugu, "Ilunabar literarioak" izenekoak. Nik ere beste liburu batzuk atera ditudanean ere, egin izan dut.

Emanaldi hauetarako, aukeratu ditudan testuak jendaurrean irakurtzeko moduko poemak izan dira. Oso esperientzia interesgarria da puntako musikariak direlako guztiak. Ez da birtuosismo ikuskizun bat, batasun handia dago eta hori jende guztiak esan digu.

Emanaldia arreta handiarekin prestatu dugu eta oso gustura aritu ginen Aretxabaletan eta Donostian. Bietan jende asko hurbildu zen eta oso hunkigarriak izan ziren.

Karmelek eta biok pentsatuta genuen antzekorik egitea. Beti pentsatu izan dut nik eta Karmelek ere bai, edertasuna dela balio bat, balio sosegatzaile bat. Edertasuna bizi egin behar dela eta transmititu egin behar dela, harrokeria izango da esatea, baina nik uste dut Donostian eta Aretxabaletan (bietan ehunetik gora lagun), seguru lagun horiek guztiek transmititu digutena zera izan dela: "oso polita izan da, oso esperientzia ederra izan da".

Nire beste liburuekin egin izan dut eta beti oso gustura atera naiz baina hau bereziki inportantea izan da.

Eta orain badakit

Eta orain Badakit zoriontasunaz bakarrik idazten dugula
harrez gerokoan
eta badakit 2+2 zer den
eta badakit ezberdina dela ile motzaz ala ile luzeaz
iturri azpian jarri eta ilea garbitzea
ilea busti hutsarekin,
ala sakatsak askatuz garbitzea,
eta ile apaindegian zintzurra okertzeko beldurrez
ala buruz behera garbitzea burua,
eta negar ezkutuan egitea
ala jaioberriaren inozentziarekin negar egitea.
Eta orain,
2+2 nolabaiteko jakintza dela dakidan arren,
hala ere, orain badakit, ondo dakit, bion artean,
edozein gauza idazten dugula idazten dugula
zoriontasuna dakigulako idazten dugula
eta idazten dugula zoriontasuna.

"Eta orain badakit-Itsaso kontra bat" Aretxabaletan eskaini zuten emanaldiko bideoa duzue ondokoa.

Mesedez! Webgune honek cookieak eta antzeko teknologiak erabiltzen. Informazio gehiago